1. Τι είναι η εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου
2. Μεθοδολογία
3. Έντυπα εκτίμησης επαγγελματικών κινδύνων
1. Τι είναι η εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου
Η εκτίμηση επαγγελματικού ή εργασιακού κινδύνου είναι η συνδυασμένη προσπάθεια α) των εργαζομένων μίας επιχείρησης να εξακριβώσουν τους κινδύνους της παραγωγικής διαδικασίας σε όλους τους χώρους εργασίας, β) του προσωπικού ασφαλείας να αναλύσει την πιθανότητα ή την σύμπτωση και γ) της διεύθυνσης ή του εργοδότη να αποφασίσουν για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων.
Η εκτίμηση επαγγελματικών κινδύνων είναι το πρώτο και αποφασιστικό βήμα για την σχεδίαση και εφαρμογή ή αξιολόγηση του προγράμματος επέμβασης & προστατευτικών μέτρων για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων.
Δεν υπάρχουν καθορισμένοι κανόνες για το πως πρέπει να διεξάγεται η εκτίμηση κινδύνων. Ωστόσο στην πράξη είναι αρκετά χρήσιμο να αντιμετωπίζεται η εκτίμηση κινδύνων ως μία διαδικασία που εκτελείται σταδιακά.
Μια τέτοια διαδικασία θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα εξής στάδια: εντοπισμός & εξακρίβωση όλων των πηγών κινδύνου, προσδιορισμός όλων όσοι ενδέχεται να εκτεθούν σε πηγές κινδύνου, υπολογισμός του κινδύνου, λήψη των αναγκαίων μέτρων και τέλος καταγραφή όλης της διαδικασίας και αναθεώρησή της όποτε κρίνεται αναγκαίο.
α. Εντοπισμός & εξακρίβωση πηγών κινδύνου
Κατά το στάδιο αυτό πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα "τι μπορεί να πάει στραβά".
Πηγές: - Προσωπική επιθεώρηση όλων των θέσεων εργασίας.
- Ερωτηματολόγια που θα συμπληρωθούν από όλους τους εργαζόμενους.
- Αποτελέσματα μετρήσεων (θορύβου, σκόνης, αερίων).
- Στατιστικά στοιχεία ατυχημάτων.
- Εγχειρίδια κατασκευαστών.
- κ.λ.π.
β. Προσδιορισμός όλων όσων ενδέχεται να εκτεθούν σε κίνδυνο
Στο στάδιο αυτό προσδιορίζονται οι εργαζόμενοι οι οποίοι αντιμετωπίζουν κίνδυνο, π.χ. από τον χειρισμό ενός μηχανήματος, από την επισκευή κ.λ.π. Επίσης γίνεται προσπάθεια να προσδιοριστούν οι κίνδυνοι σε ειδικές κατηγορίες εργαζομένων (έγκυοι, νεοπροσληφθέντες, ηλικιωμένοι, κ.ά. Τέλος εξετάζεται και η δυνατότητα έκθεσης σε κίνδυνο άλλων ατόμων (επισκέπτες, πελάτες, σπουδαστές, περίοικοι), ενώ μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στην παρουσία εργολάβων.
γ. Εκτίμηση & υπολογισμός των κινδύνων
Το στάδιο αυτό είναι το πιο σημαντικό στην όλη διαδικασία της εκτίμησης. Υπάρχουν πολλές μέθοδοι για την εκτίμηση του κινδύνου. Ένας ενδεικτικός τρόπος είναι ο εξής: Εξετάζουμε όλες τις πιθανές επικίνδυνες καταστάσεις από άποψη συχνότητας και σοβαρότητας. Ποσοτικοποιούμε τα αποτελέσματα, με την αντιστοιχία στην κλίμακα συχνότητας των αριθμών 1, 2 και 3, έτσι ώστε 1=απίθανο, 2=πιθανό και 3=σίγουρο. Ομοίως στην κλίμακα σοβαρότητας 1=ασήμαντο, 2=σημαντικό και 3=καταστροφικό.(Σημ.: Σε άλλες μελέτες η κλίμακα μπορεί να περιλαμβάνει τους αριθμούς 1-6, ή 1-9 κ.λ.π. Επίσης μπορεί να εξετάζονται επιπλέον της συχνότητας και της σοβαρότητας και άλλοι παράγοντες όπως ο αριθμός των εμπλεκομένων ατόμων, η μέγιστη δυνατή απώλεια κ.ά.). Εάν η επικινδυνότητα (η ποσοτική έκφραση του κινδύνου) οριστεί ως το γινόμενο της συχνότητας Χ την σοβαρότητα, τότε μπορούμε να κατασκευάσουμε τον εξής πίνακα με τις δυνατές τιμές της επικινδυνότητας:
ΠΙΝΑΚΑΣ: Δυνατές τιμές Επικινδυνότητας
| Συχνότητα | Συχνότητα | Συχνότητα | |
|---|---|---|---|
| Σοβαρότητα | 1 | 2 | 3 |
| 1 | 1 | 2 | 3 |
| 2 | 2 | 4 | 6 |
| 3 | 3 | 6 | 9 |
Εάν η επικινδυνότητα έχει τιμές 6 ή 9 επιβάλλεται άμεση λήψη μέτρων.
Εάν η επικινδυνότητα έχει τιμές 3 ή 4 εξετάζεται μακροπρόθεσμα η λήψη μέτρων.
Εάν η επικινδυνότητα έχει τιμές 1 ή 2 δεν λαμβάνονται μέτρα. Τα υπάρχοντα θεωρούνται επαρκή.
(Η ανωτέρω προσέγγιση αποτελεί ένα απλοποιημένο παράδειγμα εκτίμησης επικινδυνότητας. Η ακολουθητέα μέθοδος εξαρτάται από την πολυπλοκότητα των υπό ανάλυση διεργασιών.)
δ. Λήψη μέτρων
Ο στόχος του σταδίου αυτού είναι προφανής. Αφού με βάση την προηγούμενη ανάλυση εντοπιστούν οι μη αποδεκτές επικίνδυνες φάσεις σε όλους τους χώρους εργασίας, αποφασίζεται ποια μέτρα θα ληφθούν με σκοπό αν όχι την εξάλειψη του κινδύνου, τουλάχιστον την ελαχιστοποίησή του. Τέτοια μέτρα μπορεί να είναι:
- Εναρμόνιση με την υφιστάμενη νομοθεσία.
- Διαφορετική διαρρύθμιση των χώρων.
- Έγγραφες οδηγίες σε εργαζόμενους-περιοδική εκπαίδευση.
- Έλεγχος των προδιαγραφών του εξοπλισμού.
- Σήμανση σε όλους τους χώρους.
- Εγκατάσταση προειδοποιητικών συστημάτων συνεχούς μέτρησης θορύβου, κόνεων, αερίων κλπ.
- Χορήγηση μέσων ατομικής προστασίας.
- κλπ.
ε. Καταγραφή των αποτελεσμάτων
Η καταγραφή είναι απαραίτητη διότι εκτός των άλλων αποδεικνύεται η συστηματική προσπάθεια που έγινε σε όλα τα επίπεδα.
στ. Αναθεώρηση της εκτίμησης
Η αναθεώρηση της εκτίμησης πρέπει κατ' αρχήν να γίνεται περιοδικά. Επίσης μπορεί να γίνει μερική αναθεώρηση, εφ' όσον προκύψει ατύχημα ή "παρ' ολίγον ατύχημα", εάν τροποποιηθούν οι μέθοδοι εργασίας κλπ.
3. Έντυπα εκτίμησης επαγγελματικών κινδύνων
Το Έντυπο 1 αφορά στην καταγραφή των στοιχείων της επιχείρησης/οργανισμού ή των παραγωγικών μονάδων και κυρίως την ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη ανάπτυξη των διαδικαστικών φάσεων εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου, καθώς και τον προκύπτοντα "χάρτη κινδύνων" της επιχείρησης/οργανισμού.
Το Έντυπο 2 παρουσιάζει τα συνοπτικά αποτελέσματα των διαδικαστικών φάσεων εκτίμησης του κινδύνου με συγκεκριμένη αναφορά στους "μη-ελεγχόμενους ή εναπομείναντες κινδύνους" και το προτεινόμενο ολοκληρωμένο πρόγραμμα επέμβασης για την πρόληψη των επαγγελματικών κινδύνων.
Στο Έντυπο 3 συλλέγονται και καταγράφονται συνοπτικά οι κίνδυνοι ενός εργασιακού χώρου (παραγωγικού τμήματος ή θέσης εργασίας) σε σχέση με τις διάφορες διαδικασίες παραγωγής.
Πρότυπα των τριών εντύπων είναι διαθέσιμα στα μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας ή άλλου ενδιαφερόμενου κατόπιν επικοινωνίας στην διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..
(Πηγές: "Μεθοδολογικός οδηγός για την εκτίμηση και πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου" Σ. Δρίβας, Κ. Ζορμπά, Θ. Κουκουλάκη - ΕΛΙΝΥΑΕ, 2001)
